Tantiemów, tantiemów mi trzeba!

Było o demokracji, to będzie i o prawie autorskim, z "ukradzionym" obrazkiem na końcu. Staczam się w mainstream.

Na wstępie wczorajszy szok – od 2000 roku funkcjonuje w UE dyrektywa, wprowadzająca opłaty dla autora za np. wypożyczanie napisanych przez niego książek z bibliotek (więcej na Gazeta.pl i innych portalach informacyjnych). Skutki: uszczuplenie budżetu państwa na inne cele, lub przerzucenie opłaty na czytelników i spadek czytelnictwa. Nie znalazłem żadnych badań, ale z logiki i z kilku akcji wiem, że wprowadzenie nawet symbolicznej opłaty drastycznie ogranicza korzystanie z bezpłatnych dotąd usług. O ile dobre jest to w przypadku odwiedzin u lekarza, gdzie ludzi jest za dużo, to wymiecenie ludzi z bibliotek nie wydaje się tak błyskotliwym pomysłem.

Prawo ludzkości do korzystania z jej dorobku (jako cywilizacji) vs prawo jednostki do ochrony swojego tworu i swojej własności.

Sprawiedliwość oddajmy autorom! 

Niech czerpią owoce z drzew zasadzonych,

Z myśli zasianych na glebie głów naszych.

Ale zaraz zaraz. To co jest sztuką? Utwór Maryli Rodowicz tak, należy jej się pieniążek za szwarnego walczyka zapląsanego do „Małgośki”, ZAIKS puszcza tacę. Pomijam aspekt kupienia płyty, oczywista sprawa. Czy taki sam pieniążek nie należy się twórcom z innych dziedzin, np. literatury? Czy pan Sapkowski czy pani Grochola nie powinni otrzymać złotego denara od każdego kto zechciał wypożyczyć ich dzieło z biblioteki i przeczytać je, zamiast kupić (czyli de facto zostać piratem, bo skorzystali z całokształtu dzieła a nie zapłacili i prawdopodobnie już nie zapłacą).

Horyzont – w poprzek. Gdzie są granice dzieł i sztuki? Czy wchodzący do pięknie zaprojektowanego budynku nie powinien architektowi ofiarować miedziaka za korzystanie z pięknych pasaży? Dodatkowa opłata za zdjęcie, którym podzielimy się z kimś – bo zobaczy na fotce, to po co ma sam jechać.

Horyzont – wstecz. Gdzie są granice długości prawa autorskiego? Czy nie ten sam piniążek dla pana Rynkowskiego za dziewczyny co w brązie się lubują, powinien pójść do pana Mozarta? To co stworzył wszak jego jest, a że mu się zmarło… to jego własność przeszła na synów i dalsze dziatki. I po 50 latach wygasła? To czy po 50 latach od nabywcy rodowej posiadłości też ona staje się niczyja? Jak własność to własność, halo. Jak dziedziczenie to dziedziczenie.

Wypożyczyłem dzisiaj tomik Stachury, chcąc przy współudziale herbaty zbrodniczo się nim zachwycić, bez świadków. Pani bibliotekarka zadilowała mi go z uśmiechem na twarzy, moralnie znieczulona na fakt, że okradamy wielkiego twórcę z należnych mu wynagrodzeń.

Artystom nie odmawiam prawa do czerpania zysków ze swoich dzieł, bo je stworzyli i im się należą. Ale sprawa nie jest tak prosta i jednoznaczna, bo jak wyznaczyć granice? I kto o nich decyduje? I jak to się ma do całości dorobku ludzkości jako cywilizacji, jeśli obwarujemy wszystko kopyrajtami i płatnymi licencjami, cokolwiek ktokolwiek wymyśli? I komu będzie się chciało wymyślać i tworzyć jak tych kopyrajtów i korzyści majątkowych nie będzie?

Wszystko oczywiście się rozbija o piniąse. W przeciwieństwie do dawnego modelu sztuki z mecenatami a nie konieczną komercjalizacją i sprzedażą. Kasa ważna, kasa niezbędna. Uznanie też, bo przeliczalne na piniążki.

Jak inaczej ta sprawa by wyglądała gdyby to nie pieniądze i posiadanie były podstawą dzisiejszej cywilizacji i to nie przez nie kształtowalibyśmy nasze działania, decyzje i prawo.

Mój nierealny świat, odcinek kolejny.